|
Βρίσκεται 33 χιλιόμετρα
βορειανατολικά της πόλης της Πάφου. Είναι το δεύτερο μεγαλύτερο σε
διοικητική έκταση χωριό της επαρχίας Πάφου μετά το χωριό Λυσός. Η Παναγιά
είναι κτισμένη σε μέσο υψόμετρο 850 μέτρων με τα ανατολικά της σύνορα να
αποτελούν μέρος των διοικητικών ορίων των επαρχιών Λευκωσίας-Πάφου. Το τοπίο
είναι διαμελισμένο από πολλά μικρά ρυάκια που αποτελούν παρακλάδια των
ποταμών Έζουσα και Ξερός. Περί τα 2 χιλιόμετρα νότια του οικισμού το
υψόμετρο φθάνει τα 1.143 μέτρα. Η Παναγιά είναι το ψηλότερο χωριό της
επαρχίας της Πάφου.
Η Παναγιά δέχεται μια
ψηλή μέση ετήσια βροχόπτωση που φθάνει τα 743 χιλιόμετρα. Η μεγαλύτερη
έκταση του χωριού, στα βόρεια του οικισμού, καταλαμβάνεται από το κρατικό
δάσος της Πάφου. Η έκταση της κρατικής γης ανέρχεται στα 4.090 εκτάρια.
Η οδική σύνδεση της
Παναγιάς με τα γύρω χωριά γίνεται με ελικοειδής δρόμους, εξαιτίας του
απότομου ανάγλυφου της περιοχής. Στα δυτικά συνδέεται με το χωριό Ασπρογιά
και στα νοτιοδυτικά με το χωριό Στατός-Άγιος Φώτιος. Συνδέεται επίσης
με σκυρόστρωτους δρόμους, στα βόρεια με τον εκδρομικό χώρο Αυιά και τον
Σταυρό της Ψώκας καθώς και στα βορειοανατολικά με το μοναστήρι του Κύκκου
και την μαγευτική κοιλάδα των Κέδρων.
Σε επίσημους χάρτες και
σε άλλες καταγραφές το χωριό ανευρίσκεται ως Πάνω Παναγιά, αν και δεν
υπάρχει Κάτω Παναγιά. Παλαιότερα υφίστατο και άλλος μικρός οικισμός, με την
ονομασία Κάτω Παναγιά, κτισμένος στην ανατολική όχθη του ποταμού της Έζουσας
στην Επαρχία Πάφου, αλλά αυτός εγκαταλείφθηκε κατά τη δεκαετία του 1930 και
δεν υπάρχει πλέον.
Ο Ν. Κληρίδης αναφέρεται
ότι στο χωριό Κάτω Παναγιά υπήρχαν πολλοί υλοτόμοι που ασχολούνταν με την
εκκοπή και την κατεργασία δασικών δέντρων. Γι' αυτό και σώζεται στην περιοχή
το τοπωνύμιον "Πελεκανιάκα".
Είναι προφανές ότι το
χωριό πήρε την ονομασία του από την Παναγία, που τιμάται ιδιαίτερα στην
περιοχή. Αφιερωμένο στην Παναγία είναι και το γειτονικό προς το χωριό
μοναστήρια της Παναγίας της Χρυσορροιατίσσης.
Η κύρια εκκλησία του
χωριού είναι αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο και κτίστηκε το 1929-1932
αντικαθιστώντας μικρή και ενδιαφέρουσα παλαιά εκκλησία αφιερωμένη στον ίδιο
Άγιο, που δυστυχώς κατεδαφίστηκε. Ιδιαίτερα το μοναστήρι της
Χρυσορρογιάτισσας, πολύ κοντά στη Παναγιά, είχε και επιδράσεις επί του
χωριού και της περιοχής ολόκληρης.
Η Παναγιά τίμησε το
σημαντικότερο τέκνο της τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ΄, με άγαλμα του που
στήθηκε στο χωριό. Επίσης συντηρήθηκε το σπίτι στο οποίο γεννήθηκε.
|
